Filistin haber ajansı WAFA’ya nazaran, Filistin, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında “yakalama kararı” çıkartılması talebini pahalandıran UCM’nin ilgili ön inceleme dairesine beyanını sundu.
Filistin’in sunduğu beyanda, UCM’nin Filistin topraklarında hata işleyen İsrailli yetkililer hakkında yargı yetkisine sahip olduğu vurgulandı.
UCM’yi siyasallaştırmaya yahut yasal yargı yetkisini baltalamaya yönelik teşebbüslerin Filistin halkını adaletten yoksun bırakacağına dikkati çekilen beyanda, UCM’den bu cins teşebbüsleri kesin bir halde reddetmesi talep edildi.
Filistin Dışişleri Bakanlığı Uluslararası Kuruluşların İşlerinden Sorumlu Müsteşarı Ömer Avadullah, Filistin TV’ye yaptığı açıklamada, “Bazı milletlerarası çevreler, İsrailli hatalıların milletlerarası adalete teslim edilmesinde belirleyici an geldiğinde, mahkemenin yargı yetkisine sahip olmadığını argüman ederek mahkemenin işleyişini engellemeye çalıştı” dedi.
İngiltere’nin, Netanyahu ve Gallant hakkında UCM’den yakalama kararı çıkarılmasına ait yaptığı ve daha sonra geri çektiği itiraza değinen Avadullah, bu sebeple UCM’nin İsrail vatandaşları hakkında yargı yetkisi kullanıp kullanamayacağı konusunda çok sayıda devlet ve milletlerarası kuruluştan beyan istediğini hatırlattı.
Avadullah, Filistin’in sunduğu beyanla “UCM’nin maruz kaldığı şantaj kampanyaları gölgesinde mahkemenin İsrailliler hakkındaki yargı yetkisini vurgulamak istediğini” anlattı.
Filistin’in beyanına ait Avadullah, Filistin’in, İsrailli savaş hatalılarını kendi yargı sistemiyle hakim karşısına çıkartamadığı ve öbür ülkelerin de bu türlü bir alan açmadığı için UCM’nin bu yetkisinin bulunduğunun altını çizdi.
Avadullah, kimi ülkelerin engellemesi sebebiyle UCM’nin Netanyahu ve Gallant hakkında milletlerarası yakalama kararını geç de olsa çıkarmasını umduğunu tabir etti.
İngiltere, 10 Haziran 2024’te, “Filistin’in Oslo Muahedeleri uyarınca İsrail vatandaşları üzerinde cezai yargı yetkisi kullanamadığı durumlarda, UCM’nin İsrail vatandaşları üzerinde yargı yetkisi kullanıp kullanamayacağı” konusunda yazılı beyanla müşahedelerini sunma talebinde bulunmuştu.
UCM Ön İnceleme Dairesi, 27 Haziran 2024’teki kararında, İngiltere’nin talebini kabul ederek, 12 Temmuz 2024’e kadar yazılı görüşlerini sunması talimatını vermişti.
UCM, İngiltere’nin yanı sıra UCM’ye görüş sunmak için müsaade isteyenlerin taleplerinin, 12 Temmuz 2024’e kadar sunulması gerektiğini belirtmişti.
İngiltere’nin görüş sunma teşebbüsünün, halihazırda yavaş ilerleyen UCM’deki Filistin soruşturmasını yavaşlatacağı tarafında tenkitler gelirken, İngiltere’nin beyanlarında Netanyahu ve Galant hakkındaki yakalama kararına karşı çıkabileceği kaydedilmişti.
İngiltere ismine UCM’ye talebi iletilen, periyodun Başbakanı Rishi Sunak, UCM Savcılığının “yakalama kararı” çıkartılması için müracaat yapmasına, Gazze’deki duruma yardımcı olmayacağını söyleyerek karşı çıkmıştı.
İngiltere’de 6 Temmuz’da vazifesi devralan Başbakan Keir Starmer hükümetinin ise Sunak hükümetinden farklı olarak, Netanyahu ve Galant hakkındaki yakalama kararına karşı çıkmayı düşünmediği bilgisi basına yansımıştı.
UCM Muhakeme Kuralları’nın 103. unsuru uyarınca, yargılamanın rastgele bir kademesinde, davanın yanlışsız halde karara bağlanması için gerekli görürse, bir devlet, kuruluş yahut kişinin, yazılı yahut kelamlı olarak UCM’ye görüş bildirmesine müsaade verilebiliyor.
Latince “Amicus Curiae” (Mahkemenin arkadaşı) olarak söz edilen bu adap, dava hakkında karar vermeden evvel mevzuya ait alınan bilgi içerikli beyanlar manasına geliyor.
Bağlayıcı olmayan tavsiye niteliğindeki bu beyan sunma yordamı, birçok ülke ve kuruluş tarafından Mahkemenin vereceği kararı etkilemek hedefiyle kullanılıyor.
Savcılığın, UCM’ye sunulacak Amicus Curiae beyanlara yanıt verme hakkı bulunuyor.
UCM daha evvel, eski Sudan Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir hakkındaki dava ve Filistin topraklarındaki yargı yetkisine ait, UCM Muhakeme Kuralları’nın 103. unsuru uyarınca Amicus Curiae beyanda bulunulmasına müsaade vermişti.
UCM Başsavcısı Kerim Han, 20 Mayıs’ta, Netanyahu ve Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında “yakalama kararı” müracaatında bulunduğunu bildirmişti.
Han, Netanyahu ve Gallant’ın 8 Ekim 2023’ten itibaren Gazze Şeridi’nde “savaş kabahatleri ve insanlığa karşı hatalardan cezai sorumluluk taşıdığına inanmak için makul münasebetler bulunduğunu” tabir etmişti.
Roma Statüsü’nün ilgili unsurlarının ihlal edildiğine dikkati çeken Han, İsrailli yetkililere yöneltilen cürümler ortasında “savaş cürmü olarak sivillerin aç bırakılması”, “kasten büyük acılara yahut bedende ya da sıhhatte önemli yaralanmalara neden olmak” ve “savaş hatası olarak zalimce muamelenin” yer aldığını kaydetmişti.
Han, Netanyahu ve Gallant’a yöneltilen öbür hatalar ortasında ise “kasten öldürme”, “savaş kabahati olarak cinayet”, “savaş kabahati olarak sivil nüfusa karşı kasıtlı akınlar düzenlemek”, “açlıktan kaynaklanan vefatlar dahil olmak üzere insanlığa karşı hata olarak imha ve/veya cinayet”, “insanlığa karşı kabahat olarak zulüm” ve “insanlığa karşı hata olarak öteki insanlık dışı eylemler” olduğunu belirtmişti.
Başsavcı, işaret edilen insanlığa karşı hataların, “devlet siyaseti uyarınca Filistinli sivil nüfusa yönelik yaygın ve sistematik taarruzun kesimi olarak işlendiğini” ve bu kabahatlerin devam ettiğini vurgulamıştı.