Ticaret Bakanı Ömer Bolat, , Kayseri’de gazetecilerle bir ortaya geldiği toplantıda, 3 Haziran 2023’te misyona atandıktan sonra 2028 vizyon programını açıkladıklarını, bu program kapsamında mal ihracatında 375 milyar dolar, hizmet ihracatında 200 milyar dolar hedeflediklerini, bu 5 yıllık programın altını çeşitli destekleme programı ve stratejilerle doldurduklarını anlattı.
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, gazetecilerin sorularını yanıtladı:
– “İnşallah 15 Eylül’de yeni bir düzenleme başlayacak. Emlakta, ilan sitelerinde doğrulanmış ilan periyoduna geçilecek. Konut satacak kişi, e-devlet üzerinde gayrimenkulünü seçerek emlakçıyı yetkilendirecek. Yetkilendirilmiş emlakçılar, bu satışlara aracılık edecek. Otomotivde de birebir sistemi getireceğiz”
– “Döviz kuru, denetimsiz ve süratli bir biçimde arttığında 24 saat geçmeden fiyatları arttırıyor. Artık siyasal iktidar ve iktisat idaresi bu yüksek enflasyon hassasiyetine dikkat ediyor”
– “Fiyatlar, son 2-3 aydır istikrara geldi. Fahiş artışların yaşanmadığı bir 2-3 ay yaşıyoruz. Dezenflasyon süreci, hazirandan itibaren iktisatta ve piyasalarda tesirini gösteriyor”
– “Allah’ın müsaadesiyle sonbaharda enflasyondaki düşüşü gördüğümüz vakit Türkiye’de de finansman açısından kuralların daha uyguna hakikat gittiğini, aşağı yanlışsız gideceğini daima birlikte göreceğiz”
İŞTE TÜM DETAYLAR
14 aylık vazife müddeti boyunca 1300’e yakın heyet kabul ettiğini, sektörel meseleler ve kuruluşların lisana getirdiği mevzuları dinleyip tahlil aradıklarını tabir eden Bolat, 2022’de ithalatın 376 milyar dolara çıktığını, geçen yıl ise ithalatı 362 milyar dolara indirmeyi başardıklarını söyledi.
Hem dünya hem Türkiye için çalkantılı periyotta artık yeni bir dengeleme, konsolidasyon devrinin başladığını, yeni bir OVP ile somut amaçların ortaya konulduğunu lisana getiren Bolat, şunları kaydetti:
“Türkiye’de de yerli ve ulusal endüstrinin korunması için dampingli hareketten, sübvansiyonlu ithalattan, dampingli ithalattan, menşe saptırmasıyla içeriye giren yahut girmeye çalışan ithalattan gümrük tarife durumu değiştirilmiş ithalat kalemlerine yönelik yasal önlemler aldık. Yani gümrük rejimimizin ve dış ticaret siyasetimizin bize emrettiği kuralları, kanunları uygulamak… Dampingli ithalat varsa antidamping soruşturması, sübvansiyonlu ithalat tespit ettiğimizde fark giderici vergi soruşturması, korunma tedbiri soruşturması ve kepenk kapatan, sıkıntı duruma düşen, çalışanlarını çıkarmak zorunda kalan bölümlerle alakalı da bu cins önlemleri almak durumunda kaldık. Esasen bunun somut sonuçlarını da görüyoruz.
Şu anda yıllıklandırılmış ithalatımız 343 milyar dolara kadar geriledi. Böylelikle döviz rezervlerimiz yükselmeye başladı. Döviz arzımız artmaya başladı. Bu manada dövizde bir stabilite oldu. Fiyatlar, son 2-3 aydır istikrara geldi. Fahiş artışların yaşanmadığı bir 2-3 ay yaşıyoruz. Dezenflasyon süreci hazirandan itibaren iktisatta ve piyasalarda tesirini gösteriyor. Hasebiyle dış ticarette bu önlemleri aktif bir halde uyguluyoruz. Yalnızca bize kanunların ve dış ticaret rejiminin emrettiği vazifeleri yapıyoruz. Haklı, adil ticarete evet. Mecburî, yasal, haklı ithalata evet. Ancak bunun dışındaki yanlış uygulamalara da biz ‘dur’ diyoruz. Birçok kesimde yerli, ulusal üretimin, istihdamın arttığını görüyoruz. Zati toplam istihdam sayısındaki artış da bunu gösteriyor.”
ENFLASYON AÇIKLAMASI
Ömer Bolat, hükümet olarak misyonlarının ihracatçıların rahatlaması için girdi maliyetlerinin düşmesi ve ellerindeki bütçe imkanlarıyla, Bakanlıklarına tahsis edilen mali bütçeyle gerekli dayanakları, takviye programlarını hazırlayıp ihracatçıların gerisinde, yanında yer almak olduğunu vurgulayarak, “Yeni takviye programı da bu çerçevede açıklandı. Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Merkez Bankamızla da koordineli olarak finansmana ulaşım, finansman maliyetlerinin düşürülmesi üzere gayretler içindeyiz. Aslında inşallah eylül sonrası, ekim üzere enflasyonun yüzde 50 ve altına yıllıklandırılmış olarak düştüğünü gördükçe kredi maliyetlerinde de aşağı yanlışsız inişleri daima birlikte göreceğiz. Hatta piyasa, siyaset faizinden daha önde o manada hareket edecektir diye gözlemliyoruz. Piyasalardan aldığımız müşahedeler ve sinyaller de bu istikamette.” diye konuştu.
İSRAİL’LE TİCARET
İsrail’e ihracatta önemli bir düşüş olduğunu bildiren Bolat, bu hususta hükümetin aldığı kararı tereddütsüz uyguladıklarını söyledi. Bolat, “Ama Allah rahmetini veriyor. Diğer pazarlarda yeni imkanlar, açılımlar oldu. Oralardan bu eksiği kapatmaya uğraş ediyoruz. Oradaki açık bizim için kayıp olmadı. İnşallah da olmayacak. Kıymetli olan orada dünyaya ve İsrail’in soykırımcı idaresine bir ileti vermekti ve dünyada da bunu yapan tek ülke Türkiye oldu. Türkiye, öncü ve önder ülke oldu.” değerlendirmesinde bulundu.
Bolat, hükümetin bu kararının bütün dünyada büyük yankı uyandırdığını, akabinde Batı dünyasında birçok yerde vicdanların haykırdığını gördüklerini, birçok Batılı ülkenin Filistin devletini resmen tanıdığını anlattı.
Ekonomideki bu dezenflasyonist siyasetle, yani enflasyonu düşürme siyasetiyle somut sonuçların görülmeye başlandığını söz eden Bolat, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Bu salgın, zelzeleler ve Rus-Ukrayna savaşı devrinde beşerler işsiz kalmasın, istihdam artsın, piyasada mal kıtlığı olmasın, halkın satın alma gücü düşmesin yaklaşımıyla hem üreten ve ihracatçı bölüme hayli elverişli maliyetlerle finansal kaynak sağlandı hem de çalışan ve emekli kısma de enflasyon oranının üzerinde fiyat artışları verildi. Bu noktada tüketimin canlı olması, turizmin 2022, 2023 ve bu yıl canlı olması, üreten ve satan üretici ve satıcı kesim açısından yüksek talep fırsatı getirdi. Lakin artık gerek kredi imkanlarının sıkılaşması, daralması ve bilhassa de iç pazarda vatandaşımızın bugün ve önümüzdeki süreçle alakalı ve yüksek fiyatlara yönelik de bir reaksiyon ortaya koyması karşısında tüketimin kısmen azalmaya başladığını görüyoruz.
Bunu endüstriciler bize bildiriyorlar. Münasebetiyle fiyat artırma eğilimi törpülenmiş oluyor. Bu kararlar kolay verilemiyor. Enflasyon düştükçe ihracata yöneliş de artacaktır. İç pazardaki talep azalması satıcılarımızı, üreticilerimizi dış pazarlarda yeni ihracat fırsatları, imkanları kovalamaya sevk edecektir. Bu açıdan da inşallah bu tesirleri önümüzdeki aylarda birlikte göreceğiz.”
AŞAĞI YANLIŞSIZ GİDİŞ ÖNGÖRMÜYORUZ
Ticaret Bakanı Bolat, OVP’nin geçen yıl 7 Eylül’de açıklandığını hatırlatarak, Strateji Bütçe Başkanlığının OVP’yi hazırladığını ve programda ihracatla ilgili şu ana kadar rastgele bir güncelleme yapmadığını lisana getirdi.
Bolat, şöyle devam etti:
“11 ay gayeye sadık kaldık. Bu çok değerli. Neden kıymetli? Geçen yıl dünya mal ihracatı yüzde 5, dünya ticareti yüzde 1,2 azaldı. Dünya hizmet ihracatı yüzde 10 arttı. 2024’ün 7 ayı geride kaldı. Dünya iktisadında, dünya ticaretinde beklenen sıçrama şimdi görülmedi. Temmuz ayı prestijiyle 261,5 milyar dolar ihracatı yakalamamız aslında aşağı yanlışsız bir gelişme değil. ‘Hedefin yarıdan fazlasını başarmış olmak’ manasına geliyor. Geçen yıl 255,4 milyar dolardı. 6 milyar dolar artıdayız. OVP gayesine nazaran 5,5 milyar dolar kaldı. O açıdan kalan 5,5 milyar dolar için biz olağan çalışacağız lakin sonucu o aylar bittiği vakit, sayılar ortaya çıkınca göreceğiz. Şu anda aşağı gerçek gidiş öngörmüyoruz. Sonbahar her vakit için ihracat periyodunda canlı bir devirdir. Değerli olan yanlışsız istikamette olmak. Yani sayı 1 milyar dolar, 2 milyar dolar az olmuş, çok olmuş. O kadar kıymetli değil. Geçen yılı aştık mı? Aştık. Amacın yarıdan fazlasını gerçekleştirdik mi? Gerçekleştirdik.
Hizmet ihracatı 101 milyar dolardı. Şu anda yıllıklandırılmış sayımız 106,5 milyar dolar. Yıl sonu amacımız neydi? 110 milyar dolar. İnşallah onu da başaracağız. Temmuz, ağustos, eylül turizmin ağır olduğu aylar… Sonbahar nakliyat gelirlerinin artacağı periyot… Amaçlarımıza bağlıyız.”
Finansman konusunda birçok olumlu adımlar atıldığını, önlemler alındığına işaret eden Bolat, “Allah’ın müsaadesiyle sonbaharda enflasyondaki düşüşü gördüğümüz vakit Türkiye’de de finansman açısından kaidelerin daha uyguna yanlışsız gittiğini, aşağı gerçek gideceğini daima birlikte göreceğiz.” dedi.
Finansmana erişimle ilgili avantajları daha da artırmaya çalışacaklarını, yeni enstrümanlar geliştireceklerini söz eden Bolat, bir soru üzerine, enflasyonun yüksek olduğu bir ülkede girdi maliyetinin de yüksek olabileceğini fakat fiyatların maliyetlerden daha süratli arttığını söyledi.
ÇALIŞANLARIN SATIN ALMA GÜCÜNÜ KORUMAK ZORUNDAYIZ
Ömer Bolat, çalışanların enflasyon karşısında satın alma gücünü korumak zorunda olduklarına dikkati çekerek, “Girdi maliyetlerini stabil hale getirmek, finansman maliyeti, enflasyon ve döviz kurunun istikrarlı, stabil olduğu bir ekonomik ortamı meydana getirme çabası içindeyiz. Bu gayretlerimizin da uyumu iktisat idaresi tarafından sağlanıyor ve bir OVP çerçevesinde makro göstergeler noktasında amaçlarımıza ulaşıyoruz.” formunda konuştu.
Kur noktasında, hükümetin sabit bir kur siyaseti olmadığını vurgulayan Bolat, döviz rezervlerinde son 1 yılda büyük artış kaydedildiğini, yalnızca 31 Mart seçimlerinden bu yana 85 milyar dolardan fazla döviz kaynağı girişi bulunduğunu, bunun küçük bir ölçüsünün yurt dışı kaynaklı olduğunu, öteki kısmının ise vatandaşların ve şirketlerin dövizden TL’ye dönmesinden kaynaklandığını bildirdi.
ENFLASYON DÜŞTÜKÇE GİRDİ MAALİYETLERİ STABİL HALE GELECEK
Girdi maliyetlerinin artışına karşı döviz kurunun kıymetli bir enstrüman olduğuna işaret eden Bolat, enflasyon düştükçe girdi maliyetlerinin de stabil hale geleceğini lisana getirdi.
Bolat, “Kaldı ki ihracatta kullanılan ithal girdilerin TL karşılığı da bugünkü kurda maliyetlerin artmasını engellemiş oluyor. Bu türlü de bir avantajı var. Lakin şöyle bir gerçek var; döviz kuru, denetimsiz ve süratli bir formda arttığında 24 saat geçmeden fiyatları arttırıyor. Artık siyasal iktidar ve iktisat idaresi bu yüksek enflasyon hassasiyetine dikkat ediyor. Birebir şey bu sefer ihracatçılarımız ve tüm sanayicilerimiz için risk oluşturuyor. Hem girdi maliyetleri artmış oluyor. Kıymetli olan bu işi istikrarlı götürmek. İşte bunun çabası içindeyiz.” sözlerine yer verdi.
UCUZA ESER GETİRLİP SATILMASI: GEREKLİ KARARLARI ALDIK! YAKINDA GÖRECEKSİNİZ
Ticaret Bakanı Bolat, Çin’deki bazı internet sitelerinden ucuza eser getirilip satılması konusuna ait soru üzerine, “Konunun çok yakın takipçisiyiz. Gerekli kararları da aldık, yakında göreceksiniz.” dedi.
Otomotiv ve emlak dalına ait düzenlemelere değinen Bolat, otomotivdeki kuralları sıkı bir halde denetlediklerini, her 2 daldaki manipülasyonları tespit edip ağır cezalar uyguladıklarını, şu anda otomotiv ve emlak piyasasının istikrarlı olduğunu vurguladı.
Bolat, 600 bin tane stoklanmış sıfır aracın ortaya çıkmasıyla piyasanın rahatladığını kaydederek, gayrimenkulde de gerekli düzenlemelerin yapıldığını anlattı.
– “Hazirandan bu yana fiyatlarda bir durağanlaşma var”
Ömer Bolat, fahiş fiyat kontrollerine ait son çalışmaların sorulması üzerine, “Bu hususta olayın bir arz-talep istikrarı boyutu var, bir tamahkarlık, bir açgözlülük boyutu var, talebin doyması boyutu var. Bir de kontroller ve cezai uygulamalar boyutu var.” değerlendirmesini paylaştı.
Hizmet de dahil şu anda birçok bölümde talebin geri çekildiğini, hizmet bölümünde gerek restoran, lokanta işletmeleri gerekse otelcilik noktasında bunun sinyallerini aldıklarını belirten Bolat, her gün çarşı, market eserlerini denetim ettiklerini söyledi.
Bolat, “Haziran ayından bu yana fiyatlarda bir durağanlaşma var. Allah’a şükür stabil bir durum var. Bu, kırmızı et, tavuk eti, süt eserleri de dahil olmak üzere temel eserler olarak birçok eserde var. Biz kontrollerimizi yapıyoruz. Tarım ve Orman Bakanlığı gıda sektöründe denetimlerini yapıyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı da vergisel boyut prestijiyle kimi dallara kontrol yapıyor.” dedi.
2023’te 56 bin firmaya fahiş fiyat, stokçuluk, kara borsacılık, kasa-raf fiyat farklılığı, aldatıcı reklamlar dahil olmak üzere 1,5 milyar lira idari para cezası uygulandığını, bu yılın 7 ayında ise 71 bin firmaya 960 milyon lira idari para cezası kesildiğini bildiren Bolat, rekabetin korunması, tüketicinin korunması ve perakende ticaret kanununda yapılan değişikliklerle bu cezaların katmerli bir biçimde arttırıldığını tabir etti.
YENİ YATIRIMLAR GELİYOR
Ticaret Bakanı Bolat, BYD’nin Türkiye yatırımına ait soru üzerine, Türkiye’ye yatırım getiren, yatırım yapmak isteyenlere kapılarının açık olduğunu söyledi.
Bolat, “Yeni yatırımlar Avrupa’dan, Amerika’dan, Asya’dan, öbür taraftan da gelirse Sanayi Bakanlığımız yatırım teşviklerini ilgili firmalarla aslında görüşüyor, müzakere ediyor. O çerçevede de Ticaret Bakanlığımız ile de koordineli hareket ediyor. Bu yatırım inşallah güzel olsun. Gerisinden yeni yatırımları tetiklemesini ümit ediyoruz. (Yeni yatırımlar) Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımız birkaç firma ile görüşme halinde.” diye konuştu.
Bolat, Türkiye’nin Tunus ile özgür ticaret mutabakatı olduğunu, Türkiye’nin sanayi rekabetinde üstünlüğü olunca Tunus’un yaklaşık 250 kalem eserde muahededen 5 yıl için muafiyet istediğini söz etti.
Aldıkları önlem ve düzenlemelerle Türkiye’nin ithalatının 40 milyar dolara yakın azalış kaydettiğini bildiren Bolat, bir soru üzerine, e-ticarete ait kanunun değiştirilmesinin gereksinimden kaynaklandığını, Türkiye’nin e-ihracatının yüzde 10 gayesine yükselmesi ve dünyadaki e-ihracat rekabetinde Türk firmalarının yarışabilmesi ismine ihracatı desteklemeyi amaçladıklarını kaydetti.
Bolat, bir soru üzerine, “20 milyar (TL) silinmiş üzere bahsediliyor lakin şu anda çıkmış bir lisans bedeli yok. Yani o lisans bedeli önümüzdeki mart ayındaki sayılara nazaran nisan ayında belirlenecek. Hiçbir firma da 9 milyar net cirosu varken o bahsettiğiniz sayılarda bir lisans bedeliyle karşı karşıya kalmayacak. 2 yıl evvel kanun çıkarılırken tek firmaya yönelik tenkitler var mıydı? Vardı. Artık de karşıtından birebir tenkitler getirilmeye çalışılıyor. Bu haklı bir tenkit usulü değil. Kanunlar bütün firmalar, bütün herkes için uygulanır. X, Y, Z o bölümde yurt içi, yurt dışı firmalar açısından eşittir. Bu düzenlemeler, ülkemizdeki pazar yerleri ve e-ticaret firmalarının yurt dışı rakiplerine kıyasla güçlü kalabilmeleri için çıkarılıyor. Vakit içinde pazar hisselerinde değişiklik olabilecektir.” sözlerini kullandı.
– “Vizenin iş adamlarımız önünde mahzur olmaması için uğraşlarımızı artırarak devam ettiriyoruz”
Avrupa Birliği vizesinin daima gündemlerinde olduğunu, ikili temaslarda da bu hususta kolaylık ve hızlanma taleplerini ilettiklerini vurgulayan Bolat, “Bu bahis biraz da AB içindeki çok sağın yükselişi… Son Avrupa Parlamentosu seçimlerinde de ortaya çıktı. Oradaki hükümetlerin de çekingenliğiyle alakalı bir mevzu. Bizim bu mevzuda kendilerinden isteğimiz çok uzun vadeli, çok girişli ve bilhassa iş dünyası, mühendislik isteyen, akademisyen, öğrenci, nakliyeci ve sürücü üzere meslektekilerin acil vize gereksiniminin süratli müracaat ve proseslerinin halledilmesidir. Bu bahisteki teşebbüslerimiz devam ediyor. Fakat bu bahis, birebir vakitte Dışişleri Bakanlığımızı ilgilendiren bir mevzu. Biz ticaretin artması için uğraştığımız için bu noktada vizenin iş adamlarımızın önünde bir mahzur olmaması için uğraşlarımızı artırarak devam ettiriyoruz.” halinde konuştu.
GAYRİMENKUL VE OTOMOTİV SATIŞINDA YENİ DEVİR BAŞLIYOR
Ömer Bolat, bir soru üzerine, “İnşallah 15 Eylül’de yeni bir düzenleme başlayacak. Emlakta, ilan sitelerinde doğrulanmış ilan periyoduna geçilecek. Böylelikle ilan sitelerinde gördüğünüz ilanların hiçbiri katakulli ya da tüketiciyi aldatmaya yönelik olmayacak. Konut satacak kişi, e-devlet üzerinde gayrimenkulünü seçerek emlakçıyı yetkilendirecek. Yetkilendirilmiş emlakçılar, bu satışlara aracılık edecek. Otomotivde de birebir sistemi getireceğiz. Evvel emlak ile ilgili olanı yayınlayacağız. Kısa bir mühlet sonra, 1-2 hafta sonra da bunu otomotiv kesiminde uygulayacağız.” dedi.
Önümüzdeki süreçte dezenflasyon siyasetinin süratli sonuç vermesiyle finansman oranları aşağı gerçek çekilmeye başladığında konut arzının da artacağı devrin geleceğini belirten Bolat, “Yani şu anda konut yapılıyor. İnşaat dalı büyümeye katkı veriyor. Lakin daha çok zelzele bölgesinde yapılıyor. İkinci el piyasasında satışlar oluyor.” tabirlerini kullandı.
FİYATLARIN DÜŞMESİNE SEBEBİYET VERECEK
Ticaret Bakan Yardımcısı Mahmut Gürcan da emlaktaki yeni düzenlemeye ait şu değerlendirmelerde bulundu:
“Getireceğimiz eser ile yalnızca ilan sitelerindeki ilanların verilmesindeki basamakları resmiyete bağlıyoruz. Vatandaş, e-devleti üzerinden girerek kendisine ilişkin olan gayrimenkulü seçip orada açılacak pencereden yetkili ilan satıcısının, emlakçının kodunu girerek orada emlakçıyı yetkilendirecek. Kendisi de ilan sitesine girip satabilir. Lakin emlakçıya verecek olanlar emlakçıyı yetkilendirecek. Böylelikle emlakçı almış olduğu yetkiyle bu ilanı siteye girebilecek. Biz bunu 15 Eylül’de başlatacağız. Birinci etapta hibrit olacak. Onlar da ‘doğrulanmış ilan’ diye çıkacak. Lakin yılbaşı prestijiyle tamamı doğrulanmış ilan olarak çıkmaya mecbur olacak. Böylelikle siz bir sabah kalktığınızda kendi konutunuzu ilan sitesinde satılırken görmeyeceksiniz. Yani şu anda hiç kimse ilan vermediği halde birtakım şahıslar emlak sitelerine girerek bu meskenleri satıyor. Lakin sorduğunuzda ‘yok’ diyorlar, ‘biz onu sattık’ diyorlar. ‘Size öbür ilan, öbür meskeni gösterelim’ diye bu türlü fake ilanlar veriliyordu. Maksadımız, manipülasyonu önleyerek daha yanlışsız bir piyasa işleyişini getirmek. Bu sistem 15 Eylül’de gelecek.
OTOMOBİLLE İLGİLİ SİSTEM DEVREYE GİRECEK
Arkasından tıpkı biçimde arabayla ilgili sistemi devreye sokacağız. Kişi, birinci derece akrabası, hanımı, annesi, babası ve çocuklarının da üzerine olan emlakla ilgili ilan koyabilir. O aslında kimlik doğrulama sisteminde şu anda uygulanıyor. Bu etapla yaptığımızda ilan sistemindeki manipülasyonun önüne geçmeye çalışacağız. Bu aslında bir yerde kiraların da düşmesine sebebiyet verecek. Zira (internet) sitelerde, kirada olmayan dairelere güya kiradaymış üzere fiyatları şişirme ve spekülasyon yapılıyordu. Birebir aracı 10 kişi yahut birebir konutu 10 kişi, siteye girerek fiyatları üst çekerek güya piyasada bu türlü bir fiyat artışı varmış üzere gösteriyordu. Bunun önüne geçmeye çalışıyoruz. Gerçek ilanlarla fiyatının doğrulanmasını sağlamaya çalışıyoruz.”