Ekonomim’den Şebnem Turhan’ın haberine nazaran, bankacılık bölümünde işler karıştı. Esasen daima güncellenen regülasyonlarla uğraşan kesimin üzerine bir de seçim meçhullüğü yükü bindi. Son olarak da geçen hafta cuma günü Merkez Bankası’nın tahvil tesisi mecburiliği ile ilgili yükleri ağırlaştırması sonrasında kredi kanalları neredeyse kapandı.
İHTİYAÇ KREDİSİNDE 70 BİN TL’NİN ÜZERİNE ÇIKILMIYOR, TİCARİ KREDİLER BIÇAK ÜZERE KESİLDİ
Bankacılık kesimi kaynakları gereksinim kredisinde regülasyonlardan muaf olan 70 bin liranın üzerine asla çıkılmadığını, ticari kredilerin bıçak üzere kesilmesinin yanı sıra yeniden regülasyondan muaf olan KOBİ kredilerinde bile yavaşlamaya gittiklerini vurguladı.
Hem kamu hem yerli hem de yabancı bankalarda şu anda isteseniz de 70 bin liranın üzeri gereksinim kredisi almanız mümkün görünmüyor.
Merkez Bankası geçen cuma günü TL mevduat oranında tahsis tesis yükümlülüğü oranını yüzde 60’a yükseltmiş, TL mevduat dönüşüm oranı hedeflemesini geri getirdi. Bunun yanı sıra muhtaçlık ve ticari kredi faizinde üst limitin aşılması durumundaki menkul değer tesis yükümlülüğü oranını yüzde 150’ye çıkardı ve TL mevduat oranı yüzde 60’ın altında kalan bankalara da yabancı para mevduat oranı için zarurî karşılık oranını 5 puan artırdı. Bu değişiklik öncesinde de bankacılık bölümünün kredi arzı epeyce düşük seyrediyordu.
KAMU BANKALARINA YAZILI TALİMAT GELDİ
Uygulanan önlemler ve menkul değer alım zorunlulukları bankacılık bölümünün birinci çeyrekte bilhassa taksitli ticari krediler konusunda iştahsız davrandığını ortaya koydu. Lakin cuma günkü değişiklik sonrası bu iştahsızlık genele yayıldı. Bir kamu bankası kaynağı cuma günü yaşanan Merkez Bankası değişiklikleri sonrasında yazılı olarak gereksinim kredilerinde 70 bin hududunun konut kredilerinde ise 250 bin hududunun aşılmaması istikametinde talimat geldiğini lisana getirdi.
70 BİN TL ÜZERİ İÇİN FAİZ ORANI KÂFİ DEĞİL
Kamu bankaları bu mevzuda yalnız değil. Üç farklı yerli özel ve yabancı banka kaynakları da 70 bin lira hududunun muhtaçlık kredisinde aşılmamaya çalışıldığını doğruladı. Bir kaynak 70 bin lira altında kredi vermeye devam ettiklerini lakin üstüne çıkmaya hevesleri olmadığını lisana getirirken gereksinim kredisi faizlerinin daha yüksek ölçülerde kredi vermeyi güçleştirdiğini vurguladı. Tıpkı kaynak 70 bin liranın üzerinde kredi vermek için aylık en az yüzde 3,5-4 düzeyinde faiz uygulamak gerektiğini fakat bunu ne kredi alanın ne de bankanın bu yüksek kredi faizi sonrası menkul değer alım zorunluluğunu karşılayabileceğini söz etti. KOBİ’lere de her ne kadar regülasyonlardan muaf olsa da kredi faiz oranı düşüklüğü nedeniyle kredi vermekten kaçınıldığını söyleyen tıpkı kaynak seçim belirsizliğinin de kesimi zorladığını lisana getirdi.
İHTİYAÇ KREDİSİNDE VADELER DE KISALDI
Bir başka bankacılık dalı kaynağı ise 70 bin lira olan limite verilen vadenin de 24 aya gerilediğini söz ederek bankaların kredi arzını hayli daralttığını vurguladı. Tüm özel bankalarda seçim öncesi kredinin olabildiğinde vermemeye yanlışsız evrildiğine dikkat çeken kaynak kişisel gereksinim kredisinde şayet 70 bin liranın üzerine çıkılırsa da en fazla 200 bin lira verildiğini onun da 12 ay vade ile sınırlandığını vurguladı. KOBİ kredilerinde de iştahsızlığın sürdüğünü söyleyen birebir kaynak seçim öncesi hiçbir bankanın elini taşın altına koymak istemediğini söyleyerek aslında kredi talebi olduğunu, talep edenlerin de faizi sorun etmediğini, asıl sorunun kredi arzının şuurlu olarak daraltılması olduğuna vurgu yaptı. Bankacılık bölümü kaynağı seçimlerin ikinci tipe kalması durumunda ise o 2 haftalık süreçte kredi arzının sıfırlanacağına da dikkat çekti.
MEVDUAT FAİZLERİ YÜZDE 30-35 SEVİYESİNDE
Bir öbür bankacılık bölümü kaynağı ferdî kredilerde çok iştahlı olmadıklarını lakin 70 bin liraya olan kredileri vermeye devam ettiklerini belirtti. Tıpkı kaynak bu usul kredilerin toplam kredilerin yüzde 70’ine yakının oluşturduğuna işaret ederek mevduat faizlerinde de hafif de olsa yükselişin sürdüğünü vurguladı. Öbür bir kaynak ise TL mevduat faizlerinin yüzde 30-35 ortasında seyrettiğini kaydetti.
İlk çeyrekte taksitli ticari kredi büyümesi yüzde 7,23
BDDK haftalık bilgilerinden yapılan hesaplamaya nazaran bu yılın birinci çeyreğinde geçen yılsonuna nazaran bankacılık kesiminde muhtaçlık kredileri yüzde 21,1, taksitli ticari krediler yüzde 7,23, KOBİ kredileri ise yüzde 16,4 büyüdü. Enflasyon ise birinci çeyrekte yüzde 12,52 düzeyinde hesaplandı. Yani taksitli ticari kredi büyümesi enflasyonun altında bir performans gösterdi. Kamu mevduat bankaları ise birinci çeyrekte muhtaçlık kredilerinde gaza basmış görünüyor. Birinci çeyrekte kamu mevduat bankalarının muhtaçlık kredilerinde büyümesi yüzde 40, taksitli ticari kredilerde yüzde 10,57 ve KOBİ kredilerinde ise yüzde 23,43 düzeyinde. Yerli özel mevduat bankaları muhtaçlık kredisinde yüzde 15,95, ile enflasyonun üzerinde büyüme gösterirken taksitli ticari kredilerde yalnızca yüzde 1,45, KOBİ kredilerinde ise yüzde 6,61 yükseliş sağladı. Yabancı mevduat bankalarında da durum misal. Gereksinim kredilerinde büyüme yüzde 16,96, taksitli ticari kredilerde yüzde 2,4 ve KOBİ kredilerinde yüzde 3,97.
Kamu bankaları dışında ticariye uzak kaldılar
Mevduat bankalarının kredilerdeki hissesine bakıldığında da kamu bankalarının hukukî müşterilere birinci çeyrekte en fazla kredi sağlayan küme olduğu görülüyor. Aslında birinci çeyrek kredi büyüme bilgileri de bu durumu doğruluyor. Tekrar BDDK haftalık datalarından yapılan hesapla kamu mevduat bankalarının taksitli ticari kredilerdeki hissesi yüzde 59,36 ve KOBİ kredilerindeki hissesi da yüzde 46,03. Yerli özel mevduat bankalarının taksitli ticari kredilerde hissesi yüzde 20,51 iken yabancı mevduat bankalarının yüzde 14,03 düzeyinde. KOBİ kredilerinde ise yerli özel mevduat bankaları yüzde 21,33 hisse alırken yabancı mevduat bankaları yüzde 16,98 hisse alıyor.
TL mevduat oranında yabancı bankalar önde
BDDK haftalık bilgilerinden yapılan hesaba nazaran bölümde TL mevduat oranı yüzde 59,24 düzeyinde. Kişiseller için bu oran yüzde 55,34, hukukî müşteriler için ise yüzde 57,95 olarak hesaplandı. Kamu mevduat bankaları toplamda yüzde 61,72 ile TL mevduat oranında yüzde 60 sonunu aşarken kişisel müşterilerde yüzde 54, hukuksal müşterilerde ise yüzde 58,2 oranında bulunuyor. Yerli özel mevduat bankaları yüzde 55,15 ile kesimde yüzde 60 hududunun altında kalan kategoriyi oluşturuyor. Yerli özel mevduat bankalarında ferdi müşterilerde oran yüzde 53,3, tüzellerde yüzde 57,1 düzeyinde. Yabancı mevduat bankaları ise tüm kategorilerde yüzde 60 hududunu yakalamış durumda. Toplamda yabancı mevduat bankalarında TL mevduat oranı yüzde 61,45, ferdi müşterilerde yüzde 61,03, hukukî müşterilerde ise yüzde 60,93 düzeyinde.